Er zijn maar weinig wetenschappers die twijfelen aan het feit dat Jezus leefde, dat hij een prediker was en leider van een of andere beweging. Je hoeft daarvoor niet een of andere religieuze overtuiging te hebben, eerder een gezond historisch besef. Wat Jezus betreft: stel je voor dat de leider van je beweging is omgebracht door een Romeinse gouverneur en je zegt nog steeds “Wij zijn zijn volgelingen”? Er zijn eerlijk gezegd gemakkelijker manieren om jezelf in de nesten te werken.

Niet alleen christenen schreven over Jezus

Vaak wordt gezegd dat het alleen maar christenen zijn geweest die iets schreven over Jezus. Dat is én niet waar én het gaat niet eerlijk om met de bronnen. De kritiek komt veelal van mensen die maar weinig idee hebben van de oude geschiedenis. Er is maar weinig informatie uit de antieke wereld die all die eeuwen heeft overleefd, en toch is het vaak voldoende.

Als er iets geschreven werd, werd dat alleen gedaan over de dingen die de schrijvers belangrijk vonden. Je zult alleen maar geschriften van Socrates te vinden die zijn overgeleverd door zijn volgelingen. De Dode Zee Rollen spreken vol lof over de oprichter van de gemeenschap, maar buiten deze bronnen wordt er niets over hem gevonden. De Joodse historicus Josephus zegt zelf een Farizeeër te zijn. Toch heeft hij het nooit over Hillel, terwijl hij toch een beroemdheid moet zijn in de kringen van de Farizeeën.

Het interessante is dat Jezus wel wordt genoemd door oude schrijvers.

Jezus en Johannes de Doper door Flavius Josephus

Josephus, de enige nog bekende eerste-eeuwse historicus die schreef over Judea, heeft het over én Jezus én Johannes de Doper als belangrijke profetische figuren van hun tijd. Hij heeft het later ook over de broer van Jezus, Jakobus die in het Nieuwe Testament wordt genoemd al leider van de kerk in Jeruzalem. Nu is het bekend dat er later informatie is toegevoegd aan de passage over Jezus, maar de meerderheid van de wetenschappers is het wel eens over de basis informatie van het origineel.

Josephus beschrijft Jezus als een wijze man en een man die wonderen deed en hij schrijft dat Jezus door de Romeinse gouverneur Pilatus is gekruisigd. Over de reden van de kruisiging blijft Josephus op de vlakte, maar leiders van grote groepen mensen werden vaak geëxecuteerd vanwege wegens opruiing – en dat in het bijzonder voor mensen die op het koningschap uit waren. Misschien niet toevallig, de volgelingen van Jezus zeggen steeds, ook na zijn dood, dat hij een koning is. Josephus was geen christen en heeft het er verder niet uitgebreid over, maar zijn samenvatting komt wel overeenkomt met andere bronnen.

Mara bar Sarapion over Jezus als wijze koning

De Syrische filosoof Mara bar Sarapion schreef zelfs eerder dan Josephus over Jezus als een wijze joodse koning. Tacitus schrijft later over de gebeurtenissen in de periode van 31 tot 34 jaar na Jezus’ bediening over Romeinse christenen in relatie met Jezus, en over zijn executie onder Pontius Pilatus. Deze en andere bronnen zijn slechts fragmenten, maar ze geven wel aan wat belangrijk was voor deze bronnen.

Jezus’ volgelingen schreven over hem

Van Jezus’ volgelingen, die wel in Jezus geïnteresseerd waren, kunnen we natuurlijk veel meer leren. Zo schreef Paulus veel in de periode 15 tot 30 jaar na Jezus’ bediening, waaronder een persoonlijke ontmoeting die hij een aantal jaar na de kruisiging had met Jezus. Of het terecht of onterecht is, deze ervaring bepaalde de rest van het leven van Paulus.

Ook andere vroege bronnen zijn bewaard gebleven; zo’n 30 – 40 jaar na Jezus’ bediening kwam het evangelie van Markus in de omloop. Lukas heeft het erover dat “veel” al was opgeschreven in de tijd dat hij zijn evangelie schreef. Lukas heeft veel overeenkomst met Matteüs en wetenschappers gaan er dan ook vanuit dat ze beiden gebruik hebben gemaakt van Markus. Er zijn maar weinig geschriften bekend die zo dicht op de dood van iemand werden gepubliceerd die de eeuwen hebben overleefd.

Wat leer je van de evangliën uit de eerste eeuw?

In ieder geval dat Jezus een historische figuur was. Als er geschreven werd over mythen en legenden dan ging het over het algemeen over figuren die eeuwen daarvoor leefden, in een andere tijd. Mensen schreven verhalen over fictieve figuren, maar niet over fictieve figuren die een tot hooguit twee generaties eerder leefden.

De lezers uit de eerste eeuw hebben de evangeliën waarschijnlijk gelezen als een biografie, dat is wat de meerderheid van wetenschappers denkt. Biografieën van mensen uit een periode die dichtbij liggen ging niet alleen over mensen die echt bestonden maar hebben ook bijzonder gedetailleerde informatie. Deze informatie is te toetsen met geschriften uit dezelfde periode.

Mondelinge overdracht

Wat opgaat voor biografieën gaat zeker op voor biografieën van de wijzen. Hun volgelingen bewaarden het onderwijs van hun meester wat het fundament voor hun gemeenschap was. Memoriseren, uit het hoofd leren, was daarbij centraal.In de mondelinge overdracht werd dat heel wat beter gedaan dan in onze maatschappij: zelfs eenvoudige volkszangers konden alle werken van Homerus uit het hoofd voordragen.

Als het gaat om dezelfde standaard bij overdracht van het evangelie betekent het niet dat alles letterlijk is overgedragen maar op zijn minst dat de sleutel thema’s (zoals Koninkrijk van God) werden bewaard. Veel van de ooggetuigen (zoals Petrus) hielden een sleutelpositie in de eerste decenia van de beweging.

Wie sterft voor een verzinsel uit zijn tijd?

Na al deze historische onderbouwing moeten we terug naar het begin. Waarom zouden de volgelingen van Jezus voor hem willen leven en sterven? Waarom zouden ze niet de echte oprichters van de beweging verheelijken (wat normaal was in dergelijke bewegingen)? Waarom zou je een man die is geexecuteerd door de romeinen verheffen tot je leider? Als je iemand volgt die vanwege verraad is gekruisigd, pleegde zelf deze zelf ook verraad. Sommige mensen geven hun leven op vanwege hun geloof, maar niet voor geloof waarvan ze weten dat het is verzonnen.

Bron: huffingtonpost.com / overgeloven.nl »